در مقالات دیگر درباره دو ذهن انسان صحبت کردیم. ذهن مکانیکی و ذهن هوشمند. و گفتیم که انسانها با ذهن مکانیکی خود، زندگی را پیش میبرند.
از طرفی دیگر هر انسانی ذهن هوشمندی دارد که باید آن را رشد دهد. رشد دادن ذهن هوشمند نیازمند تغذیه مناسب است. ولی اگر کسی قابلیت رشد ذهن هوشمند را داشته باشد، به این معنی نیست که این اتفاق خواهد افتاد.
نمیتوان به فعال شدن ذهن هوشمند همه انسانها امیدوار بود.
به نظر شما چرا؟ دلیل آن را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
اولین شرط اساسی فعال شدن ذهن هوشمند شما انتخاب شماست. به این معنی که باید انتخاب کنید تا ذهن هوشمند شما فعال شود. این انتخاب، پیامدها مختلفی به همراه دارد. از جمله اینکه، لازم است از ذهن مکانیکی و رفتارها و درخواستهای آن کمی فاصله بگیرید.
همینجاست که بسیاری از انسانها حاضر نیستند تغییری در رفتار خود ایجاد کنند. طبیعی است که نتایج بعدی هم شکل نگیرد.
فعال شدن ذهن هوشمند صلاحت و لیاقت میخواهد.
یه نکته جالب. بسیاری از افرادی که با ذهن هوشمند آشنا میشوند، سریع تلاش میکنند تا نشانههایی بر هوشمند بودن خودشان بیابیند. غافل از اینکه این رفتار یک ذهن مکانیکی است و متوجه نیستند که با این رفتار، مکانیکی بودن خودشان را بیشتر اثبات میکنند.
انسانی که حداقل در ابتدای مسیر هوشمندی قرار دارد یک نکته را به خوبی درک کرده است: تا مسیر هوشمندی را نپیماید، خبری از هوشمندی نیست. و از آنجا که معمولاً در زندگی، هیچ مسیری برای هوشمندی تعریف نشده است، خود به خود میداند که هنوز ذهن هوشمندش فعال نشده است. با این تفاوت که میداند باید مسیر هوشمندی را آگاهانه و هوشمندانه طی کند و انتخابش نیز بر همین اساس است. بر خلاف انسان مکانیکی که تنها به دنبال گول زدن خودش است تا زحمت تلاش کشیدن را به زعم خود به دوش نکشد. بنابراین با دیدن کمترین نشانه از نشانههای هوشمندی در درون خودش، خودش را هوشمند و بینیاز از پیمودن مسیر هوشمندی فرض میکند.
لازم است تا این نکته را گوشزد کنم که تشخیص هوشمندی با یک یا چند نشانه امکانپذیر نیست چرا که هوشمندی، یک سیستم و الگوی متکامل است که لازم است کل آن را بشناسیم و بر اساس آن هوشمندی دیگران را مشخص کنیم. در حالیکه این سیستم و الگو را کسی نشناخته است. برای درک بهتر این نکته، درباره سیستم و معنای آن جستجو کنید.
البته اگر خوب توجه کنید متوجه میشوید که چنین فردی شاید به این زودی هوشمند نشود. چون با چنین رفتاری، بیشتر و بیشتر از مسیر هوشمندی فاصله میگیرد. این مدل افراد هم کم نیستند حتی ممکن است در بین افراد حرفهای، متخصص، مشاور، معلمها و اساتید چنین نمونههایی را مشاهده کنید. یکی از بزرگترین معضلات جامعه انسانی همین موضوع است که کسانی که باید هوشمند میبودند تا به هوشمندی دیگران کمک کنند، خودشان در توهم برتری و توهم دانش اسیر هستند.
پس متوجه شدیم که لزوماً هر کسی موفق به فعالسازی ذهن هوشمند خود نمیشود. مخصوصاً اگر این مسیر را نپیموده باشد و خود را گول بزند که هوشمند است.
فعال شدن و رشد ذهن هوشمند چه شرایطی دارد؟
فعال شدن و رشد ذهن هوشمند اول از همه لیاقت و صلاحیت میخواهد. این صلاحیتها هیچ ربطی به سطح سواد و تخصص شما ندارد.
از طرفی دیگر، این صلاحیت ناشی از نیاز شما به هوشمندی نیست. اگر خوب توجه کنید، همه انسانها به هوشمندی و رشد ذهن هوشمند خودشان نیاز دارند. ولی نیاز، کافی نیست.
شاید بپرسید چرا همه بدون استثنا به یادگیری هوشمندی از نقطه صفر نیاز دارند؟ دلیل آن ساده است. هوشمندی بدون پیمودن مسیر آن هیچ گاه به وجود نمیآید. و این مسیر، یک مسیر آموزشی و ذهنی است. از طرفی دیگر، آموزشی برای رشد هوشمندی و فعالسازی ذهن هوشمند وجود نداشته است. پس طبیعی است که در این زمینه کسی آموزش ندیده باشد. البته ادعای من این نیست که هیچ کسی واقعاً هوشمند نیست. ولی نسبت آن بسیار بسیار پایین است. چیزی در حدود یک در چند میلیون نفر. قبلاً گفتیم که درس خواندن (آن هم به روش آکادمیک فعلی) منجر به هوشمندی نمیشود. پس متخصصین و اساتید مختلف را از دایره هوشمندی خارج کنید مگر اینکه مسیر هوشمندی را به شکل مستقل طی کرده باشند.
چطور کشف کنیم که لیاقت رشد ذهن هوشمند خودمان را داریم؟
گفتیم که اول از همه انتخاب شما برای رشد ذهن هوشمند شرط اساسی است و این انتخاب، نتایجی با خود به همراه خواهد داشت.
طبیعی است که چنین انتخاب ساده نیست. اگر ساده بود، نیازی به آگاهی بخشی و توجیه شما برای پیمودن این مسیر نبود. پس این انتخاب نیاز به جدّیت و پشتکار دارد.
بخش دیگر شرطها، اختصاص زمان مشخصی برای فعالیتهای هوشمندانه است.
همانطور که ذهن مکانیکی شما هر روزه در حال تغذیه شدن است، ذهن هوشمند شما نیز به توجه و تغذیه نیاز دارد. اگر ادعا کنید که علاقهمند به رشد ذهن هوشمند خود هستید ولی حاضر نیستید برای آن زمان و هزینه اختصاص دهید، پس ادعای شما، توخالی است.
رشد ذهن هوشمند باید دغدغه شما باشد. اگر این دغدغه برای شما شکل بگیرد، تمام اتفاقاتی که برای شما بیفتد، منجر به رشد ذهن هوشمند شما خواهد شد. اگر دغدغه رشد ذهن هوشمند خودتان را داشته باشید، هر مسألهای که برایتان رخ دهد، ذهنتان سعی میکند از دل آن، ثمره و غذایی برای رشد خودش پیدا کند. البته به شرطی که وارد این مسیر شده باشید و آجرهای اولیه آن را به درستی تثبیت کرده باشید.
دغدغه ذهنی شما برای رشد ذهن هوشمند، منجر به تلاش ذهنی میشود. قطعاً میدانید که بدون تلاش، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و تغییر به وجود نخواهد آمد.
مورد بعدی، هزینه کردن برای ذهن هوشمندتان است. همانطور که برای ذهن مکانیکی و تغذیه آن هزینه میکنید، برای ذهن هوشمندتان نیز باید هزینه کنید. شما برای ذهن مکانیکی خود غذا، مسکن، آرامش و بسیاری از نیازهای دیگر را روزانه تهیه میکنید. چگونه است که وقتی نوبت به ذهن هوشمند که اصل وجودتان است میرسد، حاضر به هزینه نیستید؟ باید قسمتی از بودجه روزانه خود را به ذهن هوشمند اختصاص دهید.
صبر کنید، شرطها تمام نشدند.
نکاتی که تا الان گفته شد، شروط اولیه هستند. ولی شروط مهمتری وجود دارد که اکنون درباره آن توضیح خواهم داد.
برای درک این قسمت لازم است توضیحات گذشته درباره ذهن مکانیکی را خوب درک کرده باشید.
ذهن مکانیکی شما وزنهای است که سعی میکند رفتارها، انتخابها و افکار شما را به سمت خودش و خواستههای خودش بکشد. با فشار آوردن به شما میخواهد که طبق خواسته او رفتار کنید. برای همین است که احساسات مختلف را برای شما میسازد. از جمله احساس گرسنگی و تشنگی و خستگی یا نشاط.
برخی از خواستههای ذهن مکانیکی حیاتی و ضروری است و این خواستهها بسیار محدود هستند. ما بقی خواستهها به مرور زمان با رشد ذهن مکانیکی رشد کردند و درخواستهای ذهن مکانیکی از شما بیشتر و بیشتر شده. مانند تنبلی، بیحوصلهگی، عدم تمرکز و…
ذهن هوشمند شما دقیقاً برعکس بسیاری از رفتارهای ذهن مکانیکی شماست. و برای رشد ذهن هوشمندتان، باید کم کم از بسیاری از خواستهها و رفتارهای ذهن مکانیکی فاصله بگیرید. پس شرط بعدی با توجه به این توضیحات شکل میگیرد. ذهن مکانیکی شما ایدهها و افکار نادرست و محدودکننده بسیاری برای شما به وجود آورده است بدون اینکه خودتان متوجه شوید. پس باید تلاش شما، شکستن این قالبها و افکار مکانیکی باشد و سعی نکنید که از آنها بیجهت محافظت کنید تا مبادا تغییر نکنند.
روش يادگیری و سبک زندگی غلط
همچنین باید این را متوجه شوید که یادگیری و سبک زندگی نادرست منجر به رشد ذهن مکانیکی شما و سرکوب شدن ذهن هوشمند شما شده است. پس باید آمادگی داشته باشید تا یادگیریهای غلط گذشته را نیز پاک کنید. البته که کار راحتی نیست ولی در روش ذهن هوشمند این اتفاق خیلی سریع و حرفهای رخ میدهد. نگران نباشید. کافی است به شروط قبل، به درستی عمل کنید.
با توجه به سبک زندگی و روش یادگیری، باورها و روشهای نادرست بسیاری نیز در ذهن شما شکل گرفته است. پس باید آماده باشید تا این باورها و روشها را زیر سؤال ببرید تا روشها و باورهای جدید و قدرتمند، جایگزین باورهای نادرست و مکانیکی شوند.
در مقاله “با این تکنیک، به سلاحی قدرتمندتر از باورها مسلح میشوید” درباره این موضوع به شکل مفصل توضیح دادهام.
آخرین شرط:
آخرین شرط برای فعال شدن ذهن هوشمند شما، انجام دقیق و مرتب تمرینهای رشد هوشمندی است. میزان دقت شما در انجام این تمرینها تعیین کننده میزان تغییر و رشد ذهن هوشمند شماست. (در کتابهای ذهن هوشمند و دوره کارخانه ذهن هوشمند به شکل مفصل درباره این مسیر و تمرینهای آن صحبت میشود)